Bugungi kunda biz Kali-yugada yashayapmiz – sinovlar davrida, bu paytda moddiy qadriyatlar ko‘pincha ma’naviy qadriyatlardan ustun turadi, axloq va odob-axloqa jiddiy sinovlarga duch keladi. Ammo aynan shu davrda onglilik, sadoqat va ichki mehnat orqali ma’naviy uyg‘onish uchun yangi imkoniyatlar ochiladi. Yuglar kontekstida insoniyatning kelib chiqishi va rivojlanishini tushunish bizga tarix va koinotdagi o‘z o‘rnimizni anglashga yordam beradi, shuningdek, o‘z ma’naviy va axloqiy rivojlanishimiz uchun mas’uliyatni qabul qilishga undaydi.
3-bob.
To‘rt yugning (epoxaning) ta’riflanishi
Vedik kosmologiya vaqtni yuglar—bir-birini qat’iy tartibda almashtiruvchi davrlar sikliga bo‘linadi deb hisoblaydi. Ushbu to‘rt epoxa bir to‘liq sikl – maha-yugni tashkil etadi va dunyoda axloqiylik, ma’naviyat va haqiqat tushunchalarining bosqichma-bosqich susayishini aks ettiradi. Har bir yugninng o‘ziga xos xususiyatlari, davomiyligi va ma’naviy tabiati mavjud.
Satya-yug (Krta-yug) – Oltin davr
Satya-yuga – birinchi va eng nurli davr bo‘lib, uni «Oltin davr» yoki «Haqqoniylik davri» deb ataladi. Uning davomiyligi 1 728 000 yer yilini tashkil qiladi va u bahor fasliga o‘xshatiladi – gullab-yashnash va uyg‘unlik davri. Ushbu vaqt mobaynida odamlar tabiat va Xudoga to‘liq uyg‘unlikda yashaydilar, yuqori ma’naviyatga, rostgo‘ylik, rahmdillik va asketizmga ega bo‘ladilar. «Shrimad-Bhagavatam» (12.3.18)da aytilishicha, Satya-yugada yovuzlik va jaholat mavjud emas, din esa to‘rt tayanchga asoslanadi: rostgo‘ylik, rahmdillik, asketizm va poklik. Odamlar xursand, osoyishta va bardoshli bo‘lib, hayotlari ichki quvonch va uyg‘unlik bilan to‘la. Ushbu davrda ijtimoiy tabaqalanish yo‘q, barchasi yagona butga – Narayan Xudoga sadoqatli holda yashaydi.
Treta-yuga – Kumush davr
Treta-yuga 1 296 000 yillik davomiylikka ega bo‘lib, axloqiy pasayishning bosqichma-bosqich boshlanishini bildiradi – ma’naviyat Satya-yugaga nisbatan to‘rt qismga kamayadi. Ushbu davrda ijtimoiy farqlar paydo bo‘ladi, asketizm va poklik saqlanadi, lekin to‘liq emas. Treta-yugada Vishnuning uch avatorining – Vaman, Parashurama va Ramaning – paydo bo‘lishi eng muhim voqealar hisoblanadi, ular dharmani (to‘g‘rilikni) tiklashga yordam beradi. Vedalarda aytilishicha, Treta-yugada odamlar lazzat va his-tuyg‘ularga qiziqish bildiradi, umr davomiyligi 10 000 yilga tushadi, va ma’naviy amaliyotlar vedik qurbonlik tarafiga siljiydi.
Dvapara-yuga – Mis davri
Dvapara-yuga 864 000 yil davom etadi va axloqiy pasayishning yanada davom etishini ifodalaydi – ma’naviyat yana bir to‘rt qismga kamayadi. Vedalarda bu davr nizolar, urushlar, kasalliklar va axloqiy tanazzul davri sifatida ta’riflanadi. Odamlarning umr davomiyligi taxminan 1000 yilga qisqaradi. Asosiy ma’naviy amaliyot ibodatxonalarda ilohlarga ibodat qilishga aylanadi. Shu davrda Vyasa, Xudoning adabiy timsoli, yagona Vedani to‘rt qismga bo‘ladi: «Rig-veda», «Sama-veda», «Yajur-veda» va «Atharva-veda», bu esa ma’naviy bilimlarni buzilish sharoitida saqlashga yordam beradi.