2-bob.
Farishtalar – Olloh taoloning elchilari va muhofizlari
Muqaddas kitoblar va Vedik an’anadagi yagona tushuncha. Farishtalar – Yaratganning irodasini bajarish va dunyoni boshqarish uchun yaratilgan maxsus ruhiy mavjudotlardir. Ularning mavjudligi va vazifalari ko‘plab muqaddas kitoblarda – Qur’onda, Injilda, Tavrotda, shuningdek, islomiy hadislar va vedik matnlarda bayon qilingan. Tafsilotlarda farqlar bo‘lsa-da, barcha an’analarda farishtalar gunohsiz, qudratli va Allohga itoat qiluvchi mavjudotlar sifatida ta‘rif qilinadi. Ular osmon bilan yer o‘rtasida vositachilik qiladi.
Islom an’analarida farishtalar
Qur’onda farishtalar (maloika) nurdan yaratilgan, erkin irodaga ega bo‘lmagan va Allohga to‘liq bo‘ysunadigan mavjudotlardir. Ular ulkan kuch va tezlikka ega, turli shakllarga kirishlari mumkin. Ularning soni faqat Yaratganga ma’lum. Olloh taolo shunday deydi: – «U o‘z amriga ko‘ra, xohlagan bandasiga farishtalarni yuboradi» (Nahl surasi, 16:2) Shuningdek: – «Siz Arsh atrofini o‘rab olgan farishtalarni ko‘rasizlar, ular Robbini hamdu sano bilan madh etadilar» (Zumor surasi, 39:75) Farishtalar nurdan yaratilgan. Payg‘ambar Muhammad (s.a.v.) shunday degan: «Farishtalar nurdan, jinlar tutunsiz olovdan, Odam esa sizga aytilgan narsalardan yaratilgan» (Hadis, Muslim) Ular oliyjanob, itoatkor va hayoli. Payg‘ambar Usmon ibn Affon haqida shunday degan: «Farishtalar odamdan hayo qilishadi, men qanday uyalanmasligim mumkin?» (Hadis, Muslim) Farishtalar Ollohga itoatsizlik qilmaydilar va faqat buyurilgan ishlarni bajaradilar. «Ular Ollohning ularga buyurgan narsalaridan chiqmaydilar va faqat buyurilgan ishlarni bajaradilar» (Anbiya surasi, 21:27)
Asosiy farishtalar va ularning vazifalari
1. Jibroil (Gabriel) – vahiy elchisi, Qur’onni Payg‘ambarga tushirgan.
2. Mikoil (Michael) – yomg‘ir, o‘simliklar va tabiatni boshqaradi.
3. Isrofil – Qiyomat kuni sur chaladi.
4. Azroil (Malaik al-Mavt) – o‘lim farishtasi.
5. Munkar va Nakir – qabrdagi o‘lganlarga savollar beradi.
6. Kiraman Katibin – insonning amallarini yozib boradi.
Injil va Tavrotda farishtalar
Injil va Tavrotda farishtalar – Xudoning ruhiy elchilari va xizmatkorlaridir. Ular vositachilar, himoyachilar va ilohiy irodani bajaruvchilardir. Bosh farishta Jibroil – Maryamga Iso Masihning tug‘ilishini e’lon qilgan elchi. Bosh farishta Mikoil – Xudoning xalqini himoya qiluvchi va ruhiy janglarda jangchi. Eski ahd kitoblaridagi keruvimlar va serafimlar ko‘p qanotli va ko‘p ko‘zli kuchli ruhiy mavjudotlar sifatida tasvirlangan bo‘lib, ilohiy donolik va mavjudlikni ramziy qiladi. Ibroniylarga maktubda (1:14) shunday deyilgan: – «Barcha farishtalar, najotga erishuvchilarga xizmat qilish uchun yuborilgan xizmatkor ruhlar emasmi?»