Метафизика Аристотеля. Четвертая книга

Διότι μὲν οὖν τοῦ ὄντος ᾗ ὂν ἐστὶν ἐπιστήμη τις, φανερόν· ἀεὶ γὰρ αἱ ἀκριβέσταται τῶν ἐπιστημῶν περὶ ἓν ὂν τυγχάνουσιν οὖσαι πρώτως, οἷον αἱ αὐταὶ οὖσαι περὶ ὑγιεινὸν ἓν καὶ νόσον. [1003b] ὁμοίως δὲ καὶ γραμματικὴ περὶ πάντα ἐστὶ τὰ γραμματικά. ὥστ’ εἰ μή ἐστιν ἕτερον ὂν παρὰ τὰ πράγματα, ἀλλὰ περὶ ὂν ἁπλῶς, οὐκ ἂν εἴη περὶ τοῦ ὄντος ᾗ ὂν ἐπιστήμη.

[1] λέγεται δὲ πολλαχῶς μὲν τὸ ὄν, ἀλλ’ ἅπαν πρὸς μίαν ἀρχήν· τὰ μὲν γὰρ ὅτι οὐσίαι, ὄντα λέγεται, τὰ δ’ ὅτι πάθη οὐσίας, τὰ δ’ ὅτι ὁδὸς εἰς οὐσίαν ἢ φθοραὶ ἢ στερήσεις ἢ ποιητικὰ ἢ γεννητικὰ οὐσίας ἢ τῶν πρὸς τὴν οὐσίαν λεγομένων, [2] ἢ τούτων τινὸς ἀποφάσεις ἢ τῆς οὐσίας· διὸ καὶ τὸ μὴ ὂν εἶναι μὴ ὄν φαμεν. ὥσπερ οὖν καὶ τὸ ὑγιεινὸν ἅπαν πρὸς ὑγίειαν λέγεται, τὸ μὲν ὅτι φυλάττει, τὸ δ’ ὅτι ποιεῖ, τὸ δ’ ὅτι σημεῖον τῆς ὑγιείας, τὸ δ’ ὅτι δεκτικὸν αὐτῆς, [3] καὶ τὸ ἰατρικὸν πρὸς ἰατρικήν (τὸ μὲν γὰρ ὅτι ἔχει ἰατρικὴν λέγεται ἰατρικόν, τὸ δ’ ὅτι εὔφυες πρὸς ἰατρικήν, τὸ δ’ ὅτι ἔργον ἐστὶ τῆς ἰατρικῆς), ὁμοίως δὲ καὶ ἄλλα θάτερα ληπτέον ἂν λεγόμενα. οὕτω δὲ καὶ τὸ ὂν λέγεται πολλαχῶς μὲν, ἀλλ’ ἅπαν πρὸς μίαν ἀρχήν.

Комментарии

[1] «Понятие «сущее» (τὸ ὄν) высказывается в различных значениях (πλεοναχῶς λέγεται)…»

Альберт Швеглер (Albert Schwegler): «Das Seiende wird in mannigfacher Bedeutung ausgesagt, aber immer in Beziehung auf einen ersten Grund… Diese Beziehung ist nicht eine blos äußerliche und zufällige, wie bei der blos gleichnamigen Homonymie, sondern eine innere und wesentliche.» («Сущее высказывается в многообразных значениях, но всегда в отношении к одному первоначалу… Это отношение не является merely внешним и случайным, как при простой омонимии [равноименности], но внутренним и сущностным.») Die Metaphysik des Aristoteles. Тübingen, 1847. S. 150.

Комментарий: Швеглер акцентирует ключевое различие Аристотеля между случайной омонимией (например, «ключ» от двери и «ключ» родник) и системной, просевшей (πρὸς ἕν) омонимией, где все значения внутренне связаны с одним центральным понятием.

Поделиться

Добавить комментарий

Прокрутить вверх