Жеті аспан
Жеті аспан дегеніміз Жанның Рухқа айналуы үшін құрылған рухани баспалдақтар. Бұл баспалдақтардан əрбір Жан көтерілуге міндетті. Құран мен хадистер жеті самаватаның бар екендiгiн жиі айтылады. Құранның кейбір өлеңдерінде сама’ват айтылады. «Жеті» санын қолданудың екі интерпретациясы бар. Бір көзқарас бойынша мұндағы «жеті» саны жай ғана «көп» дегенді білдіреді жəне сөзбе-сөз қабылданбайды. Бірақ басқа да көптеген пікір білдірушілер бұл санды сөзбе-сөз қолданады. Құран, мысалы, жай ғана «Аллаһ қатарынан жеті аспанды жаратты» (Құран 71:14(15). Тағы бір өлеңмен былай делінген: «Аллаһ – Ол жеті аспанды жəне сонша жерді жаратты (Құран, 65:12). Мұхаммед пайғамбар саяхаттаған жеті көкті сипаттайды. Құранда жеті жер жаһаннам əлемімен байланысты. Осылайша, бірінші көкте (жерден) арабтардың аты аңызға айналған пайғамбар Исмаил тұрып жатыр. Оның астында періштелердің əскері, аспанды жындардан қорғайтындар. Екінші аспанда Пайғамбар Иса, Жебірейіл періште, үшіншісінде – Юсуфты, төртіншісінде – Идристы (Энох), бесіншісінде – Харунды (Ааронды) жəне алтыншы орында – Мұсаны (Моисейді) кездестірді. Жетінші аспанда Мұхаммед жұмағын көрсеткен Ибраһим пайғамбар (Авраам) бар. Одан əрі теңіз жатыр, оның үстінде Ең биік тақ орналасқан, Алланың тағы. Жаһаннамды он тоғыз періште күзетіп, «əрқайсысының үлкен қуаты бар». Жаһаннамның жеті қақпасы бар, олардың əрқайсысы белгілі бір деңгейге сəйкес келеді. Күнə өзінің ісімен егіз болады, «От кейбіреулерін тобыққа дейін, басқаларын тізесіне дейін, басқаларын беліне дейін, ал басқаларын мойнына дейін қамтитын болады». Оның үстіне, Пайғамбардың айтуы бойынша, «екіжүзділер Жаһаннамның ең төменгі қабатында жатады». Жəннат пен жаһаннамның арасында Əл-А’раф тосқауылы бар (кейбір Құран аудармашылары оны Библиядағы Чистилище деп атайды). Бұл жерде өмірден кейінгі тағдыры туралы əлі білмейтін адамдар болады.
Мұхаммед пайғамбар (оған бейбітшілік болсын) Аллаһ өзінің себепсіз мейірімі мен бізге деген сүйіспеншілігінен жеті аспан мен жердің бірдей санын құрғанын айтқан. Түпнұсқалық хадис: «Аллаһ – жеті аспанды жəне жеті жерді мейірімділікпен құрған… » (Сунан Ибн Маджах 4216). Хадисті мойындап, алғыс айтуымыз керектігін еске салады жəне оны өз игілігіміз үшін жəне Аллаһқа жақындыққа жету үшін пайдалануымыз керек. Аллаһтың жасампаздығымен, соның ішінде жеті аспан жəне жеті жермен танысу бізге сенімімізді нығайтып, оның даналығы мен сұлулығын тамашалауға көмектесе алады. Оның жасампаздығында Аллаһтың гравитациясын сезіне аламыз, ол бізге намаз бен алғыс айтуда оған жүгінуге көмектеседі. Ол, сондай-ақ, əлемді құрып, жеті аспан мен жеті жерді құрған Аллаһтың бізбен бірге екенін жəне барлық нəрсені бақылайтынын біле отырып, өмірдің қиындықтары мен сынақтарын еңсеруге де көмектесе алады. «Көктегі жəне жердегі барлық нəрселер Алланы мадақтайды, Ол құдірет пен хикмет иесі». Бұл аят Аллаһтың көктер мен жердің Жаратушысы екенін жəне олардағы барлық жаратылыстардың Оны пəктейтініне нұсқайды. Қосымша растау «Талақ» сүресінде (65:12) келтірілген, онда былай делінген: «Аллаһ тағала жеті аспады жəне сонша жерді жаратты».
Бұл Алла Тағаланың жеті аспанды жəне сонша жерді жаратқанын растап, оның құдіреттілігі мен ұлылығын растайды. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) да өз хадистерінде бұл ілімді растаған. Əбу Умама əл-Бахилиден жеткен хадисте Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.):
«О Əбу Умама, Аллаһтың жеті аспан мен жеті жерді құрғанын естідіңіз бе?» – Иə, О пайғамбар, – деп жауап берді Əбу Умама.
– О Аллаһ, мен Сені жеті рет мақтаймын, – дейді Пайғамбар.
Бұл хадис Алла Тағала жеті көк пен сонша жерді де жаратты деген ілімді тағы да қуаттайды. Ол мүміндерді осы абсолютті жаратылыс үшін Алланы мадақтауға шақырады. Алла тағала жеті көк пен жеті жерді жаратқан деген сенім мұсылмандық сенімнің маңызды бөлігі болып табылады жəне адамға Алланың ұлылығы мен құдіретін еске салады.