Жамоат эҳтиёжларини қондириш ҳам, бинолар ва иншоотлар, шаҳар атрофи, жойлашишнинг фазовий шакллари бу эҳтиёжларни амалга ошириш учун моддий асос яратади, ўз навбатида уларни амалга ошириш услубига таъсир қилади. Ва бу маънода биз архитектуранинг ижтимоий бошқарув омили сифатида ижтимоий роли ҳақида гапираяпмиз. Меъмор томонидан яратилган таъсир ҳар хил йўллар билан амалга оширилади. Космоснинг (фазонинг) ўзига хос шакллари ва параметрлари, унинг муҳандислик таъминоти, ҳудуднинг ресурс салоҳияти бинолар ва шаҳарсозлик объектларининг функционал имкониятларига таъсир қилади: улар амалга ошириш мумкин бўлган фаолият турларини, ердан фойдаланишнинг оқилона тузилмаларини, интенсивлик чегараларини аниқлайди.
Ривожланишнинг муайян эҳтиёжларни қондириш учун мўлжалланган архитектура ва шаҳарсозлик объектлари бутун ҳаёти давомида фазовий ташкил этиш ва функционал жараёнларни тартибга солиш ролини сақлаб қолади ва уларнинг самарадорлигига таъсир қилади. Шундай қилиб, мавжуд шаҳар кўчалари тармоғи вақт ўтиши билан ривожланаётган транспорт тизимига таъсир қилади. Бироқ, иккинчисининг ривожланиши ва мавжуд режалаштириш самарадорлигининг йўқолиши кўча тармоғини реконструкция қилишни талаб қилиши мумкин. Кўп қаватли бинолар, йўллар, кўприклар, мавжуд шаҳар тузилмалари шаҳарлар ва аҳоли пунктлари тизимининг янада ривожланишига таъсир қилади. Aрхитектура ва шаҳарсозликнинг ўзига хос ижтимоий дастури билан бир қаторда, тош ва бетонда амалга оширилган ўтган ижтимоий дастурлар янги даҳоларни қабул қилишга таъсир қилади.
Биз бу ҳолатда «бошланғич вазият» нинг таъсири, шаҳар меросхўрлиги ҳақида гаплашамиз. Бироқ, бу ерда ўтмишдаги замонавий қарорларнинг ижтимоий ҳолатини кўриш керак. Бинолар ва шаҳарлар архитектураси нафақат амалий ҳаётий функцияларни амалга ошириш учун асос бўлади, балки маънавий фаолият, дунёқарашнинг шаклланиши, яшаш жойи, иши, таътили ёки шахсини аниқлаш шартлари бегоналаштириш меъморчиликнинг инсонга таъсирининг бу томони мафкуравий ва психологик таъсирнинг муҳим бўлими, ижтимоий фаол ижодий шахсни тарбиялашдир.