Ижтимоий жараёнларда архитектура ва шаҳарсозликнинг ролини кенг белгилаб, яна бир саволни кўриб чиқиш керак: архитектура ўзининг ижтимоий вазифаларини қандай изоҳлайди. Бу саволнинг профессионал формуласи ярим асрдан кўпроқ вақтни олади ва унга жавоб бир хил эмас. Энг радикал позиция – бу архитектура ролини ифодалаш
«Ҳаёт қуриш». Бу нуқтаи назардан, 1920—1930 йиллардаги социалистик турар -жой ва коммунал уйларнинг ғоялари, Ле Корбюзье, Лауҳауснинг шаҳарсозлик ва меъморий концепциялари ва 1960 -йилларда хизматларни ташкил этиш бўйича баъзи ғоялар (Aкадемия Жамоат бинолари институти СССР фанлари) ташкил топди.
Бу ғояларнинг барчаси вақт ўтиши билан ўзларининг утопиклигини, биринчи навбатда, ижтимоий текисликда кўрсатди (бу борада энг характерли нарса «архитектура ёки инқилоб» шиори).
Бироқ, фазовий дизайн ёрдамида ижтимоий жараёнларга йўналтирилган таъсир кўрсатишнинг кўп ўлчовли мақсадини белгилаш нафақат меъморчиликнинг ривожланишига, балки «конструктив» географиянинг шаклланишига, иқтисодий ва ижтимоий ҳудудий режалаштиришга ҳам таъсир кўрсатди.
30 -йилларда ташкил этилган ва маълум даражада давоми бўлган бошқа позиция «ҳаёт қуриш» ғоясини енгиш-бу функционализм позицияси. Унинг ижтимоий маъноси маълум бир фаолият турини (функциясини) амалга ошириш учун архитектура воситаларини тақдим этишдан иборат.
«Ҳаёт қуришнинг» кенг кўламли дастурларидан воз кечиб, функционализм ижтимоий жараёнларнинг ўзига хос «технологияларини» фазовий амалга оширишга йўналтирилган.
Кўриниб турган фарқга қарамай, улар битта умумий позициядан келиб чиқади: ижтимоий жараёнларни фазовий тартибга солиш имконияти ва зарурияти, шунингдек, меъморнинг танлов қобилияти ҳақидаги тахмин.
Фазовий ечимни белгилайдиган асосий омиллар кўплаб ижтимоий омиллардир. Функционализмни танқид қилиш функционал асосларни соддалаштириш, ёндашувларнинг «технологизми» билан боғлиқ. «Ҳаёт қуриш» ғояларини танқид қилиш – утопия билан спекулятив қурилиш. Бу танқиддаги умумий нарса – бу ижтимоий вазиятни соддалаштиришнинг ноқонунийлигини тан олиш, меъморий қарорлар қабул қилишнинг ижтимоий асосланиши.