Снорри Стурлусон

Младшая Эдда (Часть 2)

«звуком», «гласом», «шумом», «возгласом», «скрежетом», «звоном», «лязгом», «громыханием», «ревом», «треском», «свистом», «шелестом», «грохотом».

Mál heitir ok orð ok orðtak ok orðsnilli, tala, saga, senna, þræta, söngr, galdr, kveðandi, skjal, bifa, hjaldr, hjal, skvál, glaumr, þjarka, gyss, þraft, skálp, hól, skraf, dælska, ljóðæska, hégómi, afgelja. Heitir ok rödd, hljómr, rómr, ómun, þytr, göll, gnýr, glymr, þrymr, rymr, brak, svipr, svipun, gangr.

Ум зовется «мудростью», «разумом», «смыслом», «памятью», «думой», «помыслом», «счетом», «предвиденьем», «хитроумием», «красноречием», «великодушием». Он зовется также «хитростью», «коварством», «лживостью», «обманом».

Vit heitir speki, ráð, skilning, minni, ætlun, hyggjandi, tölvísi, langsæi, bragðvísi, orðspeki, skörungskapr. Heitir undirhyggja, vélræði, fláræði, brigðræði.

89. Затемнение стиха или двусмыслица 89. At yrkja fólgit eða ofljóst.

Голос зовется так же, как и нрав, а нрав — это также и дурное расположение духа. Созвучными словами обозначаются также гнев человека и корабельные снасти либо лошадиная сбруя. Созвучны и слова, означающие гнев и корабль. К подобным выражениям часто прибегают, чтобы затемнить стих, и это называется двусмыслицей. Одинаково называется также сустав, скрепляющий кости, корабль и войско. То же слово означает и помощь, которую один человек оказывает другому. Так же зовется и пиво. Сходными словами называют ворота в заборе, быка и склон. Подобные слова можно так ставить в поэзии, чтобы возникла двусмыслица и нельзя было понять, не подразумевается ли что-нибудь другое, нежели то, на что указывает предыдущий стих. То же можно сказать и о многих других названиях, одинаковых для разных вещей.

Læti er tvennt. Læti heitir rödd, læti heitir æði, ok æði er ok ólund. Reiði er ok tvíkennt. Reiði heitir þat, er maðr er í illum hug, reiði heitir ok fargervi skips eða hross. Far er ok tvíkennt. Fár er reiði, far er skip. Þvílík orðtök hafa menn mjök til þess at yrkja fólgit, ok er þat kallat mjök ofljóst. Lið kalla menn þat á manni, er leggir mætast, lið heitir skip, lið heitir mannfólk, lið er ok hat kallat, er maðr veitir öðrum liðsinni, lið heitir öl. Hlið heitir á garði, ok hlið kalla menn uxa, en hlíð er brekka. Þessar greinir má setja svá í skáldskap, at gera ofljóst, at vant er at skilja, ef aðra skal hafa greinina en áðr þykki til horfa in fyrri vísuorð. Slíkt sama eru ok önnur mörg nöfn, þau er saman eigu heitit margir hlutir.

Háttatal,

er Snorri orti um Hákon konung ok Skúla hertoga

Hvat eru hættir skáldskapar? Þrennt. Hverir? Setning, leyfi, fyrirboðning. Hvat er setning háttanna? Tvenn. Hver? Rétt ok breytt. Hvernig er rétt setning háttanna? Tvenn. Hver? Tala ok grein. Hvat er tala setningar háttanna? Þrenn. Hver? Sú er ein tala, hversu margir hættir hafa fundizt í kveðskap höfuðskálda. Önnur tala er þat, hversu mörg vísuorð standa í einu erendi í hverjum hætti. In þriðja tala er sú, hversu margar samstöfur er settar í hvert vísuorð í hverjum hætti. Hver er grein setningar háttanna? Tvenn. Hver? Málsgrein ok hljóðgrein. Hvat er málsgrein? Stafsetning greinir mál allt, en hljóðgrein er þat at hafa samstöfur langar eða skammar, harðar eða linar, ok þat er setning hljóðgreina, er vér köllum hendingar, svá sem hér er kveðit:

1. Lætr sá, er Hákun heitir,

hann rekkir lið, bannat,

jörð kann frelsa, fyrðum

friðrofs, konungr, ofsa.

Sjalfr ræðr allt ok Elfar

ungr stillir sá milli,

gramr á gift at fremri,

Gandvíkr jöfurr landi.